Małgorzata Jaworska Szkoła Podstawowa Nr 3 w Lubinie Program autorski OPRACOWANIE I WDROZENIE PROGRAMU Z UCZNIEM SŁABYM W KLASACH I-III WSTĘP W celu doskonalenia własnej pracy i podniesienia jakości pracy szkoły oraz w trosce o uczniów z trudnościami w nauce, zadecydowałam się na napisanie własnego programu. Działania te nurtowały mnie od wielu lat, ponieważ prowadziłam w szkole terapię pedagogiczną w klasach I – III. Znając specyfikę tej pracy i rozumiejąc kłopoty borykające dzieci na progu swojej szkolnej kariery, postanowiłam wyjść im "naprzeciw" i pomóc. Opracowany program określa rodzaje ćwiczeń, które uczeń wykonuje systematycznie pod kierunkiem nauczyciela i pozwolą mu nadrobić braki w nauce. W oparciu o opracowany program własny dodatkowo układam indywidualne rozkłady zajęć dla każdego dziecka. Swoje obserwacje zapisuję na bieżąco po odbytych zajęciach. Utrzymuję ścisłą współprace z rodzicami, którym udzielam wskazówek i dostarczam materiały ćwiczeniowe potrzebne do pracy w domu. Nauka prowadzona jest w sposób efektywny i powoduje, że dziecko dzięki wytrwałej pracy nadrabia zaległości programowe. PROGRAM PRACY Z UCZNIEM SŁABYM ZAŁOŻENIA PROGRAMOWO – ORGANIZACYJNE Praca dydaktyczno – wychowawcza w kasach I-III, prowadzona w okresie szczególnej plastyczności psychiki dziecka i jego podatności na oddziaływania pedagogiczne jest wielostronną działalnością, w której procesy nauczania-uczenia się powinny kształtować wszechstronny i harmonijny rozwój osobowości ucznia. Szkoła ma obowiązek zatroszczyć się zarówno pracą z uczniem zdolnym, jak też pracą z uczniem słabym. Wśród szerokiej populacji szkolnej spotykamy często uczniów, którzy od początku nauki napotykają różnorakie problemy przystosowawcze do środowiska szkolnego i wymagań programowych. Są to dzieci, u których badania wykazują na istnienie dysharmonii rozwojowych i zaburzeń, przy prawidłowo rozwiniętych funkcjach intelektualnych. W swojej wieloletniej pracy dydaktyczo – wychowawczej zawsze szczególną opieką otaczałam uczniów, którzy przejawiali dysharmonie rozwojowe i były one przyczyną kłopotów w nauce. Aby lepiej poznać przyczynę tych trudności, ukończyłam kurs terapii pedagogicznej by fachowo pomóc dzieciom. Na skutek tych działań , które miały na celu doskonalenie pracy własnej i podniesienie jakości pracy szkoły, czyli zmniejszenia liczby uczniów zagrożeniem niepromowaniem do następnej klasy. Z myślą o tych uczniach, po latach doświadczeń ( prób i błędów) opracowałam własny PROGRAM PRACY, który realizuję w codziennej pracy oraz udostępniam nauczycielom, aby doskonalili swój warsztat pracy. CELE Głównymi celami moich działań terapeutycznych nauczania i wychowana dzieci z trudnościami szkolnymi w nauce jest :
- Rozbudzanie zainteresowań i wyrabianie właściwej motywacji do nauki,
- Zapobieganie powstawaniu wtórnych zaburzeń emocjonalnych i w zachowaniu,
- Ułatwienie dziecku opanowania umiejętności czytania i pisania poprzez ćwiczenia koncentracji uwagi, rozwijanie spostrzegawczości, usprawnianie koordynacji wzrokowo-ruchowej i manualnej,
- Rozwijanie percepcji słuchowej,
- Odnoszenie graficznego poziomu pisania i czytania,
- Kształtowanie umiejętności porównywania, segregowania i samokontroli.
KONSTRUKCJA PROGRAMU Program opracowałam poświęcając dziecku 1 godzinę w tygodniu na realizację treści, które nie zrozumiało podczas zajęć lekcyjnych oraz na wyrównywanie istniejących zaburzeń. Czas, jaki poświęciłam uczniowi mogłam dowolnie dobierać w zależności od jego potrzeb i trudności przerabianego materiału na prowadzonych przeze mnie zajęciach ZESPOŁU WYRÓNWCZEGO. Wszyscy uczniowie, z którymi realizowałam swój program byli przebadani w POWIATOWYM CENTRUM POMOCY PSTCHOLOGICZNO-PEDAGOGICZNEJ I DORADCTWA METOTYCZNEGO W LUBINIE. Opracowałam całościowe programy dla uczniów klas I-III. W oparciu o takie zestawy konstruowałam indywidualne programy zajęć dla każdego dziecka oraz wskazówki do pracy dla rodziców w domu NABYTE UMIEJETNOSCI:
UCZEŃ:
- Usprawnia funkcje słuchowe,
- Potrafi wytworzyć związki wzrokowo-słuchowe i słuchowo-wzrokowe,
- Ćwiczy funkcje wzrokowe,
- Ćwiczy sprawność manualną,
- Ćwiczy koncentrację uwagi,
- Podnosi graficzny poziom pisma,
- Kształtuje umiejętności porównywania, segregowania.
NAUCZYCIEL:
- Prowadzi ćwiczeni usprawniające zaburzone funkcje u uczniów,
- Ułatwia dziecku opanowanie umiejętności czytania i pisania,
- Wdraża dziecko do samokontroli,
- Zapobiega wtórnych zaburzeń.
RODZICE:
- Otrzymują ścisłe wskazówki do pracy z dzieckiem w domu,
- Utrzymują stały kontakt z nauczycielem.
SZKOŁA:
- Wdraża program własny,
- Troszcz się o ucznia z trudnościami w nauce.
EWAŁUACJA:
- Systematyczna obserwacja ucznia,
- Monitorowanie pracy nauczyciela,
- Analiza wyników na dalszym etapie nauki.
PROGRAM PRACY DLA UCZNIA KLASY PIERWSZEJ PRACA NA MATERIALE BEZSŁOWNYM I Ćwiczenia usprawniające analizę i syntezę wzrokową
- Na materiale geometrycznym:
- Różnicowanie figur geometrycznych pod względem wielkości, kształtu, koloru, kierunku położenia, ilości boków, grubości,
- Tworzenie różnych układów figur geometrycznych,
- Obrysowywanie i scalanie figur,
- Dzielenie większej figury na kwadraty i ponowne jej scalanie,
- Różnicowanie figur literopodobnych.
- Na materiale ilustrowanym:
- Układanie całości obrazka,
- Różnicowanie obrazków.
Ćwiczenia usprawniające pamięć wzrokową:
- Układanie z pamięci wyrazów,
- Rysowanie demonstrowanych przedmiotów,
- Analiza ilustracji,
- Spostrzeganie zmian w układzie przedmiotów,
- Klasyfikowanie według rodzaju, kształtu, ilości.
- Ćwiczenia usprawniające koordynację wzrokowo-ruchową:
- Naśladowanie ruchów na podstawie rysunków,
- Nawlekanie, np. koralików na nitkę,
- Wykonywanie ruchów na podstawie rysunków.
PRACA NA MATRRIALE LITEROWYM I Ćwiczenia wzrokowe utrwalające strukturę graficzną litr
- Obrysowywanie liter,
- Wyszukiwanie podobieństw i różnic między znakami graficznymi,
- Wyszukiwanie odmiennej litery,
- Rozpoznawanie i różnicowanie liter o podobnym kształcie,
- Utrwalenie kolejnych liter w sylabach, wyrazach, zdaniu, tekście,
- Określenie pozycji litery w wyrazie, uzupełnienie luk.
II Utrwalenie wzrokowego obrazu sylaby
- Wyszukiwanie sylab, tworzenie sylab otwartych, różnicowanie sylab,
- Tworzenie wyrazów jednosylabowych, dwusylabowych,
- Przekształcanie sylab, wyrazów.
III Ćwiczenia funkcji słuchowych – praca na materiale bezliterowym
- Poprawne różnicowanie dźwięków z otoczenia,
- Odtwarzanie struktur dźwiękowych na podstawie układów przestrzennych,
- Tworzenie układów na podstawie dźwięków.
IV Ćwiczenia w utrwalaniu głosek
- Różnicowanie głosek w nagłosie, wygłosie, śródgłosie,
- Wysłuchiwanie głosek na początku, w środku i na końcu wyrazu,
- Oznaczanie określonej głoski, ustalanie kolejności ilości głosek.
V Ćwiczenia w syntezie słuchowej wyrazów i zdań
- Scalanie wyrazu głoskowanego rytmicznie,
- Tworzenie wyrazów przez odpowiednie sylaby.
VI Ćwiczenia usprawniające naukę czytania i pisania
- Analiza i synteza wzrokowo- ruchowa wyrazów,
- Czytanie wyrazów różnymi sposobami,
- Doskonalenie koncentracji uwagi,
- Rozwijanie spostrzegawczości,
- Usprawnianie koordynacji wzrokowo- ruchowej i sprawności manualnej,
- Rozwijanie percepcji słuchowej,
- Podnoszenie graficznego poziomu pisma
- Kształtowanie umiejętności porównywania, klasyfikowania i samokontroli,
- Dobieranie sylab do wyrazów- wykorzystanie domina,
- Przekształcanie i układanie wyrazów,
- Stosowanie krzyżówek sylabowych, loteryjek,
- Głośne i ciche czytanie krótkich tekstów poetyckich,
- Swobodne wypowiadanie się na temat treści poznanych utworów.
VII Ćwiczenia funkcji słuchowych
- Wyszukiwanie obrazków na daną głoskę,
- Lokalizacja głoski w wyrazie, wyrazu w zdaniu, analiza słów, układanie wyrazów z alfabetu ruchomego, sylab, rozsypanek wyrazowych i zdaniowych,
- Analiza zdania na sylaby, wyrazy, litery.
VIII Ćwiczenia funkcji wzrokowych
- Wyszukiwanie identycznych liter i sylab,
- Segregowanie, wypisywanie i uzupełnianie liter w wyrazie,
- Odtwarzanie z pamięci uprzednio widzianych wzorów i liter,
- Ćwiczenia orientacji przestrzennej,
- Odczytywanie wyrazów z tablicy sylabowej,
- Uzupełnianie liter w wyrazie,
- Wyszukiwanie i skreślanie liter,
- Odgadywanie liter.
IX Ćwiczenia sprawności manualnej
- Pisanie po "śladzie",
- Wykonywanie kształtu liter i cyfr z wykorzystaniem metody "DOBREGO STARTU",
- Drukowanie liter za pomocą stempli,
- Lepienie z plasteliny, modeliny, gliny,
- Wycinanie liter i cyfr z makulatury,
- Obrysowywanie konturów, malowanie,
- Kopiowanie całych wyrazów i zdań,
- Pisanie liter drukowanych, a obok pisanych.
X Ćwiczenia zmierzające do wytworzenia związków wzrokowo- słuchowych i słuchowo-wzrokowych na materiale sylabowym
- Odczytywanie sylab,
- Rozpoznawanie wzrokowych obrazów sylab wypowiadanych głośno przez nauczyciela,
- Rozpoznawanie wzrokowych obrazów sylab składających się na dwusylabowe słowa wypowiadane głośno przez nauczyciela,
- Zestawienie sylab za pomocą zegara sylabowego,
- Loteryjki obrazkowo- sylabowe.
XI Ćwiczenia w czytaniu Wykorzystując wykonane pomoce do ćwiczeń w pisaniu, takie jak: kartoniki z sylabami, wyrazami, zdaniami na ogół polecam uczniom odczytywać sylaby, łączyć je w wyrazy, a te z kolei w zdania. Dzieciom, które nie mają trudności z odczytaniem sylab, polecam czytanie w tzw. "okienku" lub "z ramką". W dalszym etapie ćwiczeń w czytaniu polecam, aby dziecko czytało z jednoczesnym zakreślaniem "łuków" pod sylabami. Dobre efekty daje równoczesne czytanie z dzieckiem jednego i tego samego tekstu. Po czytaniu równoczesnym polecam, aby dziecko ten sam tekst przeczytało samodzielnie. Stosuję również tzw. czytanie selektywne, które polega na odczytywaniu przez dziecko tylko jednej litery w wyrazie, potem tylko jednej sylaby, wyrazów z tekstu zawierających określony element. XII Ćwiczenia w pisaniu
- Kreślenie w liniaturze różnych linii i figur literopodobnych,
- Układanie i pisanie wyrazów ze znanych liter,
- Pisanie liter i wyrazów z uwzględnieniem poprawnego odtwarzania kształtów i ich połączeń,
- Przepisywanie wyrazów i krótkich tekstów.
XIII Ćwiczenia w mówieniu
- Przygotowanie uczniów do komunikatywnego i poprawnego mówienia poprzez słuchanie wypowiedzi,
- Prowadzenie rozmów na podstawie bliskich dzieciom wydarzeń z życia, lektury, ilustracji,
- Ćwiczenia formy wypowiedzi ustnej na podstawie historyjek obrazkowych,
- Bogacenie słownika czynnego w oparciu o wycieczkę, obserwację środowiska.
EFEKTY PODJĘTYCH DZIAŁAŃ:
UCZEŃ:
- Usprawni analizę i syntezę wzrokową,
- Utrwali strukturę graficzną liter,
- Utrwali wzrokowy obraz sylaby,
- Ćwiczy funkcję słuchową,
- Utrwalani głoski,
- Ćwiczy syntezę słuchową wyrazów i zdań,
- Usprawni naukę czytania i pisania,
- Ćwiczy funkcję słuchową i wzrokową,
- Usprawni sprawności manualnej,
- Wytwarza związki wzrokowo- słuchowe i słuchowo wzrokowe,
- Ćwiczy czytani, pisanie i mówienie.
NAUCZYCIEL:
- Usprawnia zaburzone funkcje,
- Zachęca do samodzielnej pracy,
- Stosuje nowoczesne metody pracy,
- Stwarza dobry klimat zajęć,
- Pobudza do działania.
RODZICE:
- Dobra współpraca z nauczycielem terapeutą ,
- Praca z dzieckiem w domu na przygotowanych ćwiczeniach przez nauczyciela,
- Pozytywne efekty pracy.
SZKOŁA:
- Mniejsza liczba uczniów z trudnościami w nauce,
- Promowanie uczniów do następnej klasy.
EWALUACJA ZAJĘĆ:
- Ankiety,
- Obserwacja,
- Analiza dokumentacji ucznia, rozmowa z uczniami, nauczycielami i rodzicami
PROGRAM DO PRACY Z UCZNIEM SŁABYM W KLASIE DRUGIEJ I Ćwiczenia usprawniające analizę i syntezę wzrokową
- Układanie całości obrazka z jego części,
- Różnicowanie obrazków: identyfikowanie, por5ównywanie,dobieranie parami, wyszukiwanie różnic, rozpoznawanie przedmiotów na obrazku,
- Wykorzystywanie puzzli tematycznych.
II Ćwiczenia usprawniające pamięć wzrokową
- Układanie z pamięci wzorów,
- Analiza ilustracji i wyliczanie przedmiotów,
- Spostrzeganie zmian w układzie przedmiotów,
- Klasyfikowanie przedmiotów, Układanie historyjek obrazkowych.
III Ćwiczenia usprawniające koordynację wzrokowo-ruchową
- Uzupełnianie obrazków przez dorysowywanie brakujących części,
- Śledzenie przedmiotów o ruch wahadłowym.
IV Ćwiczenia wzrokowe utrwalające strukturę graficzną wyrazów i zdań
- Przekształcanie wyrazu jednosylabowego w dwusylabowy,
- Łączenie sylab, tworzenie wyrazów wielosylabowych,
- Przekształcanie sylab i wyrazów,
- Podział, cięcie zdań na wyrazy i ich składnie,
- Tworzenie nowych zdań,
- Uzupełnienie wyrazów, zdań obrazkami,
- Układanie zdań z rozsypanek wyrazowych.
V Ćwiczenia usprawniające funkcje słuchowe
- Podział zdania na wyrazy,
- Rytmiczne powtarzanie wyrazów, zdań za nauczycielem,
- Wyklaskiwanie sylab, wyrazów w zdaniach.
VI Ćwiczenia w analizie i syntezie słuchowo-wzrokowo-kinestetycznej
- Całościowe ujmowanie sylaby,
- Praca z wykorzystaniem rozsypanek i historyjek sylabowych,
- Scalanie wyrazów w zdania, czytanie.
VII Ćwiczenia przy opracowaniu zmiękczeń
- Utrwalanie wyrazów ze zmiękczeniami przez "i",
- Różnicowanie: ś-si, ć-ci, dz- dź, dz-dzi, ż-zi, ń-ni.
VIII Ćwiczenia w pisowni dwuznaków
- Tworzenie wyrazów z dwuznakami: na początku, na końcu i w środku wyrazu.
IX Trening w czytaniu
- Odczytywanie ułożonych z rozsypanek wyrazów, zdań, krótkich testów,
- Propagowanie akcji "CAŁA POLSKA CZYTA DZIECIOM".
X Ćwiczenia w mówieniu
- Wypowiadanie się na tematy przeczytanych lektur,
- Zwracanie uwagi na stosowanie pauz, tempa, siły głosu i odpowiedniej intonacji,
- Prowadzenie rozmów na podstawie bliskich dzieciom wydarzeń z życia, obrazków i ilustracji.
XI Gramatyka i ortografia
- Ćwiczenia w praktycznym zastosowaniu alfabetu,
- Umiejętności korzystania z encyklopedii i słowników.
EFEKTY PODJĘTYCH DZIAŁAŃ:
UCZEŃ:
- Usprawni analizę i syntezę wzrokową,
- Usprawni pamięć wzrokową,
- Usprawni koordynację wzrokowo-ruchową
- Utrwala strukturę graficzną wyrazów i zdania,
- Usprawnia funkcję słuchową,
- Ćwiczy analizę i syntezę słuchowo-wzrokowo-kinestetyczną,
- Ćwiczy opanwanie zmiękczeń
- Ćwiczy pisownię dwuznaków,
- Usprawnia technikę czytania,
- Ćwiczy słownik czynny ,
- Ćwiczy ortografię i gramatykę.
NAUCZYCIEL:
- Usprawnia zaburzone funkcje,
- Zachęca do samodzielnej pracy,
- Usprawnia technikę czytania,
- Stosuje niekonwencjonalne metody pracy,
- Stwarza dobry klimat zajęć,
- Pobudza do działania.
RODZICE:
- Dobra współpraca z nauczycielem terapeutą ,
- Praca z dzieckiem w domu na przygotowanych ćwiczeniach przez nauczyciela,
- Pozytywne efekty pracy,
- Udział w spotkaniach, prelekcjach na temat: "Trudności ucznia w czytaniu i pisaniu".
SZKOŁA:
- Zmniejsza liczbę uczniów z trudnościami w nauce,
- Promocja uczniów do następnej klasy,
- Comiesięczna współpraca z rodzicami,
- Wdraża program własny.
EWALUACJA ZAJĘĆ:
- Ankiety,
- Systematyczna obserwacja,
- Analiza dokumentacji ucznia,
- Rozmowa z uczniami, nauczycielkami i rodzicami.
PROGRAM DO PRACY Z UCZNIEM SŁABYM W KLASIE TRZECIEJ I Zaburzenia analizy i syntezy wzrokowej utrwalenie wzrokowego obrazu struktury zdań
- Dobieranie zdania do danego obrazka,
- Podział, cięcie zdań na wyrazy,
- Tworzenie zdania z rozsypanek wyrazowych jako:
- Podpis do ilustracji,
- Uzupełnianie zdań obrazkami,
- Uzupełnianie luk w zdaniach,
- Komponowanie tekstu w oparciu o ilustrację,
- Tworzenie tekstu z rozsypanki wyrazowej,
II Zaburzenia analizy i syntezy słuchowej
- Tworzenie wyrazów przez dopowiadanie sylab,
- Porównywanie wyrazów krótkich z długimi,
- Podział wyrazów na sylaby, liczenie sylab,
- Podział zdania na wyrazy, liczenie wyrazów,
- Ćwiczenia wymowy.
III Analiza i synteza słuchowa głosek specyficznych dla języka polskiego
- Różnicowanie głosek podobnych dźwiękowo (dźwięcznych i bezdźwięcznych),
- Różnicowanie słuchowe wyrazów poprzez wymawianie wyrazów z parami określonych głosek,
- Wskazywanie na różnicę w wymawianiu wyrazów.
IV Ćwiczenia w analizie i syntezie słuchowo-wzrokowej zdań
- Wyróżnianie w zdaniach poszczególnych wyrazów, liczenie ich, scalanie wyrazów w zdania, zastosowanie loteryjek wyrazowych, nauka wierszyków, przepisywanie i pisanie z pamięci,
- Ćwiczenia przy opracowaniu zmiękczeń:
- Tworzenie sylab poprzez połączenie samogłoski zmiękczonej ''i'' z samogłoską,
- Utrwalenie wyrazów ze zmiękczeniami,
- Zmiękczenia wyrazów przez kreskę,
- Różnicowanie i-j,
- Pisownia ''i'' i ''j'' po spółgłoskach,
- Ćwiczenia przy opanowywaniu dwuznaków
- tworzenie sylab otwartych,
- Ćwiczenia na utratę dźwięczności:
- Wysłuchiwanie utraty dźwięczności na końcu wyrazu i w środku
- Zmiana na liczbę mnogą
V Trening w czytaniu
- Odczytywanie tekstów ułożonych z rozsypanek wyrazowych,
- Rozpoznawanie danych wyrazów i zdań w tekście
- Ćwiczenia wdrażające do czytania cichego ze zrozumieniem.
VI Ćwiczenia usprawniające analizator kinestetyczno-ruchowy
- Kształtowanie płynności i precyzji ruchów ręki:
- Malowanie pędzlem lub patykiem wzorów,
- Rysowanie wybranych kompozycji,
- Kropkowanie, wydzieranie.
VII Ćwiczenia kształtujące orientację przestrzenną i kierunkową oraz orientację w schemacie własnego ciała EFEKTY PODJĘTYCH DZIAŁAŃ:
UCZEŃ:
- Ćwiczy analizę i syntezę wzrokową,
- Utrwala wzrokowy obraz struktury zdań,
- Usprawni analizę i syntezę słuchową
- Usprawni analizę i syntezę słuchową głosek specyficznych dla języka polskiego,
- Ćwiczy analizę i syntezę słuchowo- wzrokową zdań ,
- Usprawnia funkcję słuchową,
- Ćwiczy analizę i syntezę słuchowo-wzrokowo-kinestetyczną,
- Ćwiczy opanowanie zmiękczeń
- Ćwiczy analizator kinestetyczno-ruchowy
- Usprawnia technikę czytania,
- Ćwiczy słownik czynny,
- Ćwiczy ortografię i gramatykę,
- Ćwiczy orientację przestrzenną i kierunkową oraz orientację w schemacie własnego ciała.
NAUCZYCIEL:
- Usprawnia zaburzone funkcje,
- Zachęca do samodzielnej pracy,
- Usprawnia technikę czytania,
- Stosuje niekonwencjonalne metody pracy,
- Stwarza dobry klimat zajęć,
- Pobudza do działania,
RODZICE:
- Dobra współpraca z nauczycielem terapeutą ,
- Praca z dzieckiem w domu na przygotowanych ćwiczeniach przez nauczyciela,
- Pozytywne efekty pracy,
- Udział w spotkaniach, prelekcjach na temat: "Trudności ucznia w czytaniu i pisaniu"
SZKOŁA:
- Mniejsza liczba uczniów z trudnościami w nauce,
- Promocja uczniów do następnej klasy,
- Comiesięczna współpraca z rodzicami
EWALUACJA ZAJĘĆ:
- Ankiety,
- Obserwacja,
- Analiza dokumentacji ucznia,
- Rozmowa z uczniami, nauczycielkami i rodzicami
|